Ruimte voor verbeelding

Als een apocalyptische boodschap straalt de neoninstallatie van kunstenaarsduo SchScht op een duintop: The End. Met iets verderop de lichtgevende woorden ‘disclaimer’. Komt er een einde aan een tijdperk of aan de wereld op zich? Of is het fake news en is er nog hoop? Dat vragen de kunstenaars zich af. Ook het werk Reflections van Lynne Leegte in de Heilig Hart van Jezus Kerk in De Zilk, bevindt zich tussen geloof en angst, tussen verhaal en keihard feit en tussen heden en (mogelijke) toekomst.

Klimaatcrisis, oorlog in Oekraïne en migratie- en stikstof crises bedreigen de manier waarop mens en natuur samen bestaan. Kunstenaars kunnen ons hier niet uit redden, maar wel op een andere manier richting geven aan onze toekomst. Kunst doet een appèl op onze verbeeldingskracht. Verbeelding stimuleert om buiten de gebaande paden te denken, oplossingen voor problemen of antwoorden op vragen te vinden. Dit kan ons als mensheid helpen om nieuwe wegen te vinden om te overleven. De eerste biënnale van Noordwijk ‘Transities – kunst op geestrijke gronden’ staat midden in de actualiteit, laat ruimte voor verbeelding en geeft subtiele hints voor de toekomst.

Het uitgangspunt voor Biënnale Noordwijk was het tropisme, een fenomeen dat bijna uitsluitend bij planten wordt waargenomen en waarbij beweging of groei wordt veroorzaakt door een uitwendige prikkel. Zoals bijvoorbeeld planten die naar het licht groeien en daardoor van vorm veranderen. In het licht van de huidige klimaatcrisis betekent dit dat door de opwarming van de aarde wellicht nieuwe gewassen en diersoorten zullen ontstaan. Zo creëert Margriet van Breevoort in de bunker van Landgoed Nieuw Leeuwenhorst een dier dat is ontstaan ten gevolge van de zeespiegelstijging en zowel op het land als in zee kan leven.

Maar ook de mens zal zich bezinnen op zijn huidige conditie en zich aanpassen aan veranderende omstandigheden om te overleven. Samenwerken, community building, inclusie, circulaire economie, migratie en zo verder zullen het leven bepalen en de mens van koers doen veranderen. We zitten kortom in een overgangsfase, in een periode van transitie die de deelnemende kunstenaars aan deze biënnale op geestrijke gronden zichtbaar maken.

De opdracht vanuit Gemeente Noordwijk luidde om vier dorpskernen met kunst te verbinden. Om de mensen wonend in De Zilk, Noordwijkerhout, Noordwijk-Binnen en Noordwijk aan Zee de verbeeldingskracht van kunst te brengen. De kunstenaars kregen een specifieke locatie toegewezen in het landschap (dorpscentrum, bos of strand) en laten ons de plek opnieuw beleven, bezien vanuit de huidige, maatschappelijke ontwikkelingen.

Wij hebben Noordwijk de afgelopen maanden vanuit vele perspectieven bekeken en zijn onder de indruk van de diverse omgeving: de historische dorpen, de duinen, de weidsheid, de luchten boven eindeloze velden en de bossen en landgoederen. Deze vormt het decor voor de verschillende kunstwerken. Op deze geestrijke gronden van Noordwijk creëren de kunstenaars nieuwe vergezichten voor de toekomst. Met ruimte voor humor en schoonheid om de wereld opnieuw te bezien.

Kan een aap een slak leren lopen? Voor Merijn Bolink is dit op termijn een reële mogelijkheid. En terwijl Lynne Leegte het stijgen van de zeespiegel met haar werk voelbaar maakt laat Josua Wechsler zien hoe varens reageren op de opwarming van de aarde en maakt Gerard ten Broek ons als kijkers onderdeel van het landschap. Mocht u de hoop in deze ongewisse tijden verliezen, dan zal het Anti-Oorlog Monument, de meer dan levensgrote ‘Moeder’ van Henk Visch, u troosten en moed geven op uw reis.

Sandrine van Noort en Pam Vis Feijtes
Curatoren team Biënnale Noordwijk 2023